خستگی مزمن: علائم، پیشگیری، درمان و عوارض

سندرم خستگی مزمن چیست؟

سندرم خستگی مزمن (CFS) یک اختلال نسبتا پیچیده است که با خستگی شدید در افراد مشخص می شود که حداقل شش ماه طول می کشد و نمی توان آن را به طور کامل تحت عنوان یک بیماری و وضعیت فیزیولوژیکی مشخص شرح داد. خستگی با فعالیت فیزیکی یا تشویش های ذهنی تشدید می شود اما نکته جالبتر این است که علائم آن با استراحت بهبود نمی یابد.

سایر علائم سندرم خستگی مزمن عبارتند از:

1. وجود خستگی حتی بعد از خواب کامل
2. مشکلات متعدد در حافظه و تمرکز
3. بروز سرگیجه که با تغییر وضعیت از حالت خوابیده یا نشسته به حالت ایستاده تشدید می شود

این سندرم تحت عنوان آنسفالومیلیت میالژیک (ME) نیز شناخته می شود. گاهی اوقات به صورت اختصاری ME/CFS نامیده می شود. جدیدترین اصطلاح پیشنهادی بیماری عدم تحمل فعالیت سیستمیک (SEID) است.

علت دقیق سندرم خستگی مزمن هنوز ناشناخته است، اگرچه نظریه های مختلفی در این خصوص مطرح شده مثل برخی عفونت های ویروسی یا بیماری های روحی-روانی. برخی از متخصصان بر این باورند که علت بروز این سندرم مجموعه ای از عوامل مختلف است. 

هیچ آزمایشی برای تایید تشخیص سندرم خستگی مزمن بصورت تخصصی وجود ندارد. ممکن است برای رد سایر مشکلات و اختلالات سلامتی که علائم مشابهی دارند به آزمایش های مختلف پزشکی نیاز باشد. درمان سندرم خستگی مزمن بر بهبود علائم آن تمرکز دارد.

علائم

علائم سندرم خستگی مزمن می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت و شدت علائم می تواند بصورت روزانه در نوسان باشد. علائم و نشانه های این سندرم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. خستگی
2. مشکلات حافظه یا تمرکز
3. گلو درد
4. سردرد
5. بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن یا زیر بغل
6. درد عضلانی یا مفصلی
7. سرگیجه که با تغییر وضعیت بدن از خوابیده یا نشسته به حالت ایستاده ایجاد می شود
8. احساس خستگی مفرط حتی بعد از خواب کافی
9. خستگی مفرط بعد از فعالیت های فیزیکی یا ذهنی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

خستگی می تواند خود نشانه بسیاری از بیماری ها مانند بروز عفونت ها یا اختلالات روانی باشد. به طور کلی، اگر خستگی مداوم یا بیش از حد در مدت زمان طولانی دارید، به پزشک مراجعه کنید.

برخی دلایل احتمالی موثر در بروز سندرم خستگی مزمن:

علت سندرم خستگی مزمن هنوز ناشناخته است. برخی از افراد ممکن است با استعداد ابتلا به این اختلال متولد شوند که سپس توسط عواملی ایجاد می شود. محرک های بالقوه عبارتند از:

عفونت های ویروسی

از آنجایی که برخی از افراد پس از ابتلا به عفونت های ویروسی دچار سندرم خستگی مزمن می شوند، محققان این پرسش را مطرح می کنند که آیا ممکن است برخی از ویروس ها سبب بروز این سندرم و اختلال شوند؟ ویروس های بالقوه در این زمینه شامل ویروس اپشتین-بار و ویروس هرپس انسانی 6 هستند. اما هنوز هیچ ارتباط قطعی در این خصوص یافت نشده است. 

مشکلات سیستم ایمنی

به نظر می رسد که سیستم ایمنی در افراد دچار سندرم خستگی مزمن کمی دستخوش تغییر و اختلال شده است، اما مشخص نیست که آیا این اختلال در سیستم ایمنی برای ایجاد این سندرم به تنهایی کافی است یا خیر.

عدم تعادل هورمونی 

افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن گاهی اوقات سطوح غیرطبیعی از هورمون های تولید شده در هیپوتالاموس، غدد هیپوفیز یا غدد فوق کلیوی را تجربه می کنند. اما اهمیت این ناهنجاری ها در بروز سندرم خستگی مزمن هنوز ناشناخته است.

ضربه جسمی یا عاطفی

در برخی از افراد مشاهده شده است که اندکی قبل از شروع علائم خود، آسیب، جراحی یا استرس های شدید عاطفی قابل توجهی را تجربه کرده اند.

عوامل خطر

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سندرم خستگی مزمن را افزایش دهند عبارتند از:

سن

سندرم خستگی مزمن می تواند در هر سنی بروز کند، اما عمدتا در میان افراد جوان تا میانسال مشاهده شده است.

جنسیت

زنان بیشتر از مردان احتمال ابتلا به این سندرم را دارند، اما معمولا زنان سریعتر علائم خود را به پزشک گزارش می دهند.

عوارض

عوارض احتمالی سندرم خستگی مزمن عبارتند از:

1. تغییر و ایجاد محدودیت در سبک زندگی فردی و اجتماعی
2. تاثیرات منفی در کار و حرفه افراد
3. انزوا و گوشه گیری
4. افسردگی