آسم در کودکان، علائم و عوارض آن

نشانه های آسم در کودکان

آسم در کودکان شامل التهاب ریه‌ها و راه‌های هوایی بوده که محرک‌های خاصی مانند گرده گیاهان یا سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های تنفسی از عوامل مهم ایجاد کننده آن هستند. آسم در دوران کودکی می تواند علائم آزاردهنده ای را در کودکان ایجاد کرده که در بازی، ورزش، مدرسه و مکانیزم خواب آنها اختلال ایجاد می کند. در برخی از کودکان، آسم کنترل نشده می تواند موجب بروز حملات خطرناک آسم شود.

آسم دوران کودکی بیماری متفاوتی با آسم در بزرگسالان نیست، اما کودکان با چالش های منحصر به فردی روبرو هستند. این وضعیت یکی از دلایل اصلی مراجعه به بخش اورژانس، بستری در بیمارستان و از دست دادن شرایط عادی زندگی است.

متأسفانه، آسم دوران کودکی قابل درمان نیست و علائم آن می تواند تا بزرگسالی ادامه داشته باشد. اما با اقدامات مناسب، می توان علائم آن را تحت کنترل نگه داشت و از آسیب به ریه ها جلوگیری کرد.

علائم

علائم و نشانه های رایج آسم در کودکان عبارتند از:

1. سرفه‌های مکرر که هنگام ابتلای کودک به عفونت های تنفسی ویروسی ممکن است تشدید شود. این سرفه ها زمانی که کودک خواب است یا در حال ورزش یا حتی در معرض هوای سرد قرار بگیرد می تواند بروز کند.
2. صدای خس خس هنگام بازدم
3. تنگی نفس
4. سنگینی یا احتقان قفسه سینه

آسم دوران کودکی همچنین ممکن است باعث بروز موارد زیر شود:

1. اختلالات خواب به دلیل تنگی نفس، سرفه یا خس خس سینه
2. سرفه های شدید و ناگهانی به همراه خس خس سینه که با سرماخوردگی یا آنفولانزا تشدید می شود
3. تاخیر در بهبودی یا برونشیت پس از عفونت تنفسی
4. مشکلات تنفسی در حین بازی و ورزش در کودکان
5. خستگی مفرط که می تواند به دلیل کاهش ساعات خواب ناشی از آسم باشد

علائم و نشانه های آسم در کودکان متغیر است و ممکن است با گذشت زمان بدتر یا بهتر شود. کودک شما ممکن است تنها یکی از علائم مانند سرفه طولانی مدت یا احتقان قفسه سینه را داشته باشد.

تشخیص اینکه آیا علائم کودک شما ناشی از آسم است یا نه، ممکن است گاهی اوقات دشوار باشد. خس خس دوره ای یا طولانی مدت و سایر علائم شبه آسم می تواند ناشی از برونشیت عفونی یا سایر مشکلات تنفسی باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشکوک شدن به آسم، حتما با متخصص کودکان یا متخصص ریه کودکان مشورت کنید و علائم او را برای پزشک شرح دهید. درمان زودهنگام به کنترل علائم و احتمالاً پیشگیری از حملات آسم کمک می کند.

اگر متوجه هریک از این علائم در کودک خود شدید حتما و فورا با پزشک متخصص مشورت کنید:

1. سرفه ای که ثابت است، متناوب یا تکرار شونده است یا به نظر می رسد با میزان فعالیت بدنی کودک مرتبط باشد
2. هنگامی که کودک شما نفس خود را بیرون می دهد (بازدم) صدای خس خس یا سوت به گوش می رسد
3. تنگی نفس یا تنفس سریع
4. شکایت از احساس سنگینی در قفسه سینه
5. دوره های مکرر برونشیت یا ذات الریه مشکوک

چه زمانی باید به دنبال درمان اورژانسی آسم در کودکان بود؟

در موارد شدید، ممکن است با مشاهده سینه و پهلوی کودک متوجه شوید که او هنگام تنفس تلاش زیادی می کند و با تنفس بخش های سینه و پهلوها به طرف داخل کشیده می شوند. همچنین کودک شما ممکن است دچار افزایش ضربان قلب، افزایش تعریق بدن و درد قفسه سینه را گردد.

حتما در صورت مشاهده و بروز موارد زیر فورا به اورژانس مراجعه کنید:

1. سختی در حین حرف زدن بصورتی که حین صحبت کودک نیاز دارد تا نفس بکشد
2. استفاده از عضلات شکمی برای تنفس
3. هنگام تنفس سوراخ های بینی بیش از حد باز و گشاد شده اند
4. کودک آنقدر برای نفس کشیدن تلاش می کند که هنگام نفس کشیدن بخش شکم و زیر دنده ها جمع می شود.

حتی اگر کودک شما مبتلا به آسم نباشد هم در صورت داشتن مشکل تنفسی، فوراً به پزشک متخصص مراجعه کنید. اگرچه آسم از نظر شدت متفاوت است، حملات آسم می‌تواند با سرفه شروع شود که به خس‌خس سینه و سختی در تنفس تبدیل می‌شود.

علل بروز آسم در کودکان

برخی از عواملی که تصور می شود در بروز آسم کودکان دخیل هستند عبارتند از:

1. زمینه ارثی و ژنتیکی برای بروز آلرژی
2. ابتلا به انواع عفونت های مرتبط در سیستم تنفسی در سنین بسیار پایین
3. قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند دود سیگار یا آلودگی های هوا

افزایش حساسیت سیستم ایمنی باعث می شود که ریه ها و راه های هوایی در هنگام قرار گرفتن در معرض محرک های خاصی متورم شوند و مخاط بیشتری تولید کنند.

این که چه عواملی می تواند سبب بروز آسم شود در بین کودکان متفاوت است و می تواند شامل موارد زیر باشد:

1. عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی
2. قرار گرفتن در معرض آلاینده های هوا، مانند دود سیگار
3. آلرژی به مایت ها، مو و پوست حیوانات خانگی، گرده گل یا کپک ها
4. فعالیت بدنی و ورزش
5. تغییرات آب و هوایی یا مواجهه با هوای سرد

گاهی اوقات هم علائم آسم بدون هیچ محرک و عامل ظاهری رخ می دهد.

عوامل خطر و موثر در بروز آسم در کودکان

عواملی که ممکن است احتمال ابتلای کودک شما به آسم را افزایش دهند عبارتند از:

1. قرار گرفتن در معرض دود سیگار، حتی در مورد مادران باردار نیز این مواجهه در بروز آسم در کودک آنها موثر است
2. واکنش های آلرژیک، از جمله واکنش های پوستی، آلرژی های غذایی یا تب یونجه (رینیت آلرژیک)
3. سابقه خانوادگی آسم یا آلرژی
4. زندگی در منطقه ای با آلودگی بالا
5. چاقی
6. برخی شرایط خاص تنفسی مانند آبریزش مزمن یا گرفتگی بینی (رینیت)، سینوس های ملتهب (سینوزیت) یا ذات الریه (پنمونی)
7. سوزش سر دل (بیماری رفلاکس معده یا GERD)
8. احتمال بروز این بیماری در افراد مذکر بیشتر از افراد مونث است
9. همچنین در افراد سیاه پوست این احتمال بیشتر است

عوارض ناشی از آسم در کودکان

آسم می تواند باعث بروز برخی عوارض شود، از جمله:

1. حملات شدید آسم که نیاز به درمان اورژانسی یا مراقبت های بیمارستانی دارند
2. کاهش دائمی عملکرد ریه
3. اخلال در خواب و خستگی
4. بروز علائمی که با بازی، ورزش یا سایر فعالیت ها در کودکان تداخل ایجاد می کند

راه های جلوگیری از بروز آسم در کودکان

راهکارهای اصولی و دقیق و همچنین اجتناب از برخورد با محرک های آسم بهترین راه برای جلوگیری از حملات آسم است.

قرار گرفتن در معرض محرک های ایجاد کننده آسم را محدود کنید.

به کودک خود کمک کنید از آلرژن ها و محرک هایی که باعث بروز علائم آسم می شوند دوری کند.

اجازه ندهید کسی در نزدیکی کودکان سیگار بکشد.

قرار گرفتن در معرض دود سیگار و دخانیات در دوران نوزادی یک عامل خطر جدی برای بروز آسم دوران کودکی و همچنین یک محرک رایج حملات آسم است.

فرزندتان را تشویق کنید تا فعالیت فیزیکی داشته باشد و ورزش کند.

تا زمانی که آسم کودک شما به خوبی کنترل شود، فعالیت بدنی منظم می تواند به عملکرد بهتر ریه ها کمک کند.

در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنید.

به طور منظم با پزشک متخصص درباره وضعیت ریه کودک خود مشورک کنید. علائم خطرناک و مهم آسم در کودکان را به هیچ عنوان نادیده نگیرید.

کودک خود را در وزن مناسب و سالم نگه دارید.

اضافه وزن در کودکان می تواند علائم آسم را بدتر کند و کودک شما را در معرض خطر سایر مشکلات سلامتی نیز قرار می دهد.

رفلاکس اسید یا سوزش سر دل کودک را تحت کنترل داشته باشید.

رفلاکس معده یا سوزش سر دل شدید (بیماری ریفلاکس معده به مری یا GERD) ممکن است علائم آسم کودک شما را تشدید کند. پس در این خصوص لازم است حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.