میگرن چیست؟
میگرن می تواند موجب ایجاد دردهای شدیدی بصورت رفت و برگشتی و معمولاً در یک طرف سر شود. میگرن اغلب با حالت تهوع، استفراغ و حساسیت شدید به نور و صدا همراه است.
حملات میگرنی می تواند ساعت ها تا روزها بطول بیانجامد و درد ناشی از آن می تواند به حدی باشد که در فعالیت های روزمره شما اخلال ایجاد کند.
برای برخی از افراد، یک علامت هشدار دهنده معروف به هاله بینایی (aura) قبل یا همراه با سردرد میگرنی اتفاق می افتد. این پدیده می تواند شامل اختلالات بینایی، مانند مشاهده نورهای ناگهانی به شکل جرقه هایی شبیه به جوشکاری، لکه های تیره یا روشن، یا سایر اختلالات، مانند احساس گزگز در یک طرف صورت یا بازو یا پا و مشکل در گفتار باشد.
داروها می توانند به جلوگیری از وقوع برخی از میگرن ها کمک کرده و درد ناشی از آنها را کمتر کند. استفاده از داروهای مناسب و تغییر سبک زندگی می توانند در این امر کمک شایانی کنند.
علائم شایع در میگرن
میگرن که اغلب در دوران کودکی، نوجوانی یا اوایل میانسالی آغاز می شود، می تواند طی چهار مرحله شامل پیش درآمد یا prodrome ، مرحله هاله بینایی یا aura، مرحله حمله میگرنی یا attack و مرحله پس از حمله میگرنی یا post-drome پیشرفت کند.
همه کسانی که دچار سردرد میگرنی می شوند لزوما همه این مراحل را طی نمی کنند.
مرحله پیش درآمد یا Prodrom
یک یا دو روز قبل از میگرن ممکن است متوجه تغییرات خفیفی شوید که وقوع میگرن را در روزهای آینده هشدار می دهد از جمله:
یبوست
- تغییر حالات روحی از افسردگی به سرخوشی
- هوس های غذایی
- سفتی گردن
- احساس تشنگی و افزایش دفع ادرار
- خمیازه های مکرر
مرحله هاله بینایی یا Aura
برای برخی از افراد، هاله بینایی ممکن است قبل یا هنگام میگرن ایجاد شود. هاله ها علائم برگشت پذیر سیستم عصبی هستند. آنها معمولاً بصری هستند ، اما می توانند اختلالات دیگری نیز داشته باشند. هر علامت معمولاً به تدریج شروع می شود ، در طی چند دقیقه ایجاد شده و 20 تا 60 دقیقه ادامه دارد.
برخی علائم هاله بینایی در میگرن عبارتند از:
- پدیده های بصری، مانند مشاهده اشکال مختلف یا لکه های روشن بصورت چشمک زن
- کاهش قدرت بینایی
- احساس گزگز در بازو یا پا
- احساس ضعف یا بی حسی صورت یا یک طرف بدن
- بروز مشکل در تکلم
- شنیدن صداهای عجیب در گوش
- حرکات غیر قابل کنترل
مرحله حمله میگرنی یا Attack
میگرن در صورت عدم درمان معمولاً از چهار تا 72 ساعت طول می کشد. میزان بروز میگرن در افراد مختلف متفاوت است. میگرن ممکن است به ندرت رخ دهد یا چندین مرتبه در ماه اتفاق بیفتد.
در هنگام میگرن ممکن این علائم را داشته باشید:
- احساس درد معمولاً در یک طرف سر، اما اغلب اوقات در هر دو طرف
- احساس دردی بصورت رفت و برگشتی
- حساسیت به نور، صدا و گاهی بو و لمس
- حالت تهوع و استفراغ
مرحله پس از میگرن یا Post-drome
پس از حمله میگرنی، ممکن است تا یک روز احساس خستگی و گیجی داشته باشید. برخی از افراد احساس سرخوشی می کنند. حرکت ناگهانی در سر ممکن است موجب بروز خفیف و کوتاه مدت درد شود.
درمان میگرن: چه هنگامی به پزشک مراجعه کنیم؟
میگرن اغلب اوقات درمان نمی شود. در واقع درمانی نهایی برای قطع سردردهای میگرنی وجود ندارد. اگر به طور منظم علائم و نشانه های میگرن را دارید لازم است تا مشخصات حملات میگرنی خود و تعداد دفعات آن و همچنین نحوه درمان آنها را ثبت کنید. سپس با پزشک خود در این باره صحبت کنید تا راه حال های مناسب شما را در اختیارتان قرار دهد. حتی اگر سابقه سردرد هم دارید در صورت تغییر ناگهانی در الگو و نوع این سردردها به پزشک مراجعه کنید.
در صورت دارا بودن هر یک از علائم و نشانه های زیر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید زیرا این علائم می توانند نشان دهنده بروز یک مشکل پزشکی جدی تر باشند:
- سردردهای ناگهانی و شدید
- بروز سردرد همراه با تب، سفتی گردن، سرگیجه، تشنج، دوبینی، ضعف، بی حسی یا مشکل در تکلم
- احساس سردرد بعد از آسیب دیدگی سر، به خصوص اگر میزان آن بتدریج افزایش یابد
- سردرد مزمن که بعد از سرفه، حرکات ورزش، فشار به بدن یا یک حرکت ناگهانی ایجاد و تشدید شود
- سردرهای شدید بخصوص بعد از 50 سالگی
علل بروز میگرن
اگرچه دلایل بروز میگرن به طور کامل شناخته نشده است، اما به نظر می رسد فاکتورهای ژنتیکی و عوامل محیطی در این امر نقش مهمی دارند. ممکن است بروز تغییراتی در ساقه مغز و همچنین فعل و انفعالات آن با عصب سه قلو یکی از کانون های اصلی درد باشد. همچنین عدم تعادل در ترکیبات شیمیایی مغز - از جمله سروتونین، که به تنظیم احساس درد در سیستم عصبی شما کمک می کند نیز می تواند سبب بروز دردهای میگرنی شود. محققان در حال بررسی نقش سروتونین در بروز میگرن هستند. انتقال دهنده های عصبی دیگری نیز در بروز سردردهای میگرنی نقش دارند، از جمله پپتید مربوط به ژن کلسی تونین (CGRP).
عوامل محرک بروز میگرن
در اینجا برخی از عوامل محرک بروز میگرن را نام می بریم:
تغییرات هورمونی در زنان:
به نظر می رسد تغییرات در سطح هورمون استروژن، مانند تغییرات هورمونی قبل یا در حین دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی باعث ایجاد سردرد یا سردردهای میگرنی در بسیاری از زنان می شود.
مصرف داروهای هورمونی:
مانند داروهای ضد بارداری و درمان های جایگزین هورمونی نیز می توانند خود بعنوان عامل محرک میگرن باشد. اما در برخی از خانم ها هنگام مصرف این داروها وقوع میگرن کمتر مشاهده شده است.
مصرف برخی نوشیدنی ها:
نوشیدنی هایی مانند نوشیدنی های الکلی و مصرف بیش از حد نوشیدنی های حاوی کافئین مانند ترکیبات انرژی زا و قهوه از عوامل تشدید کننده و محرک بروز میگرن هستند.
فشار، تنش و استرس
که در محل کار یا خانه می تواند باعث تشدید میگرن شود.
محرک های حسی:
نورهای شدید و تابش آفتاب می تواند باعث ایجاد میگرن شود، همچنین صداهای بلند محیطی در مدت زمان طولانی نیز می تواند باعث ایجاد میگرن شود. بوهای شدید - از جمله عطر، رقیق کننده های رنگ، دود سیگار و سایر موارد نیز باعث ایجاد میگرن در برخی از افراد می شود.
تغییر برنامه خواب:
کمبود خواب یا خواب زیاد ازحد می تواند در برخی افراد موجب بروز میگرن شود.
عوامل جسمی و فیزیکی:
مانند فعالیت بدنی شدید و فعالیت جنسی ممکن است موجب تحریک بروز میگرن باشند.
تغییرات آب و هوا:
تغییر هوا یا فشار بارومتری می تواند میگرن را تحریک کند.
داروها:
داروهای ضد بارداری خوراکی و گشادکننده عروق مانند نیتروگلیسیرین می توانند میگرن را تشدید کنند.
خوراکی ها:
انواع پنیرها و غذاهای شور و فرآوری شده ممکن است باعث ایجاد میگرن شوند. بنابراین بهتر است مصرف این نوع مواد غذایی را کمتر کنید و از متخصص تغذیه برای تنظیم یک برنامه غذایی مناسب با شرایط خود مشورت بگیرید.
افزودنی های موجود در مواد غذایی:
این ترکیبات شامل آسپارتام بعنوان شیرین کننده و منو سدیم گلوتامات (MSG) بعنوان نگهدارنده درمواد غذایی بوده که در بسیاری از ترکیبات غذایی یافت می شود.
ریسک فاکتورها در میگرن
عوامل مختلفی وجود دارند که شما را مستعد ابتلا به میگرن می کنند، از جمله:
سابقه خانوادگی:
اگر یکی از اعضای خانواده تان دچار میگرن است، شما هم شانس ابتلا به آن را دارید.
سن:
میگرن می تواند در هر سنی شروع شود، اگرچه اولین مورد آن در دوران بلوغ اتفاق می افتد. میگرن طی دهه سوم زندگی به اوج خود می رسد و به تدریج در دهه های بعدی شدت و شیوع آن کمتر می شود.
جنسیت:
زنان سه برابر بیشتر از مردان دچار سردردهای میگرنی می شوند.
تغییرات هورمونی:
برای زنانی که دارای میگرن هستند سردرد ممکن است دقیقاً قبل یا کمی بعد از شروع قاعدگی باشد. همچنین این روند در زنان ممکن است در دوران بارداری یا یائسگی تغییر کند. غالبا میگرن پس از یائسگی به طور کلی بهبود می یابد.
مصرف برخی مسکن های ترکیبی، برای بیش از 10 روز در ماه به مدت سه ماه یا در دوزهای بالاتر، همچنین مصرف بیش از 15 روز در ماه آسپیرین یا ایبوپروفن می تواند موجب افزایش سردردهای میگرنی گردد. مصرف داروهای کاهش دهنده دردهای میگرنی مانند تریپتان، سوماتریپتان یا ریزاتریپتان بیش از 9 روز در ماه همین عارضه را ایجاد می کند. بروز سردردهای بیش از حد با استفاده از برخی داروها هنگامی اتفاق می افتد که داروها تسکین درد را متوقف کرده که همین امر موجب عود مجدد سردرد می شود. در این مرحله بیمار از داروهای مسکن بیشتری استفاده می کند تا چرخه تسکین درد را ادامه می دهد و همین امر موجب تحریک سردردهای میگرنی می گردد.